Biblioterapia w pracy z dziećmi

Biblioterapię, ze względu na rodzaje, można podzielić na:

·         instytucjonalną, której celem jest informowanie chorego i zapewnienie mu odpowiedniej rekreacji,

·         kliniczną, której celem jest leczenie zaburzeń i uzyskanie przez pacjenta "wglądu” w siebie, co ma doprowadzić do zmiany jego sytuacji psychologicznej,

·         wychowawczą (rozwojową), dostosowaną do potrzeb użytkowników zdrowych w sensie fizycznym i psychicznym, ale mających do rozwiązania jakieś istotne dla nich problemy,   której celem jest

korygowanie postaw, kompensacja, samorealizacja.

Interwencję biblioterapeutyczną można stosować w wielu przypadkach:

·         dla poprawy obrazu własnej osoby,

·         dla lepszego zrozumienia ludzkich zachowań i motywacji,

·         dla zwiększenia szacunku wobec siebie,

·         dla rozbudzenia szerszych zainteresowań wykraczających poza własną  osobę,

·         dla ulżenia presji emocjonalnej lub intelektualnej,

·         dla pokazania, że nie jest się pierwszą osobą, która zetknęła się z danym problemem,

·         dla wskazania, że istnieje więcej niż jedno rozwiązanie problemu,

·         aby pomóc przedyskutować dany problem w swobodniejszy sposób,

·         aby pomóc ułożyć indywidualny plan kierunku działań prowadzących do rozwiązania  problemu.

Cele i zadania biblioterapii:

Biblioterapia opiera się głównie na wykorzystywaniu terapeutycznych wartości literatury. Literatura daje szansę oderwania się od smutnej rzeczywistości. Pomaga zrozumieć siebie i innych ludzi. Może stać się punktem wyjścia do rozważań nad własną sytuacją życiową, nad sposobem pomocy samemu sobie. Czytanie, jako jeden z podstawowych elementów procesu biblioterapeutycznego, prowadzi do istotnych zmian w procesie leczniczym i wychowawczym.

Dlatego prawidłowo przebiegający proces biblioterapii ma na celu wykrywanie i diagnozowanie oraz stymulowanie potrzeb i uzdolnień oraz wskazywanie możliwości kompensacyjnych uczestników procesu biblioterapii.

Biblioterapia, w jej głównych założeniach i sposobie realizacji celów terapeutycznych, jest zbliżona do psychoterapii. Celem nadrzędnym obu rodzajów terapii jest bowiem niesienie pomocy w:

·         odnalezieniu się w nowej, trudnej sytuacji. W przypadku pacjenta znajdującego się w szpitalu, taką sytuacją jest choroba i pobyt w placówce leczniczej. W przypadku dzieci w szkole masowej i specjalnej, trudną sytuacją może być pierwsze spotkanie z nową klasą, trudności adaptacyjne w przedszkolu, niemożność osiągania zadowalających wyników z poszczególnych przedmiotów nauczania.

·         jej celem jest też informowanie pacjentów (uczniów), w sposób bardzo przystępny, o rodzaju problemu, z którym borykają się, lub informowanie o ich chorobie i prawdopodobnych jej skutkach. Zadaniem biblioterapeuty jest prowadzenie zajęć w taki sposób, aby zainteresowany był w stanie zaakceptować własną (lub cudzą) niepełnosprawność i aby mógł nauczyć się z nią prawidłowo funkcjonować.

·          kolejnym zadaniem biblioterapii jest pomoc w uaktywnianiu się osoby chorej, niepełnosprawnej, będącej w depresji lub doświadczającej poczucia straty, krzywdy lub doznającej innych destruktywnych emocji oraz stworzenie odpowiedniej atmosfery terapeutycznej i pozytywne wpływanie na stany emocjonalne osoby chorej, niepełnosprawnej, będącej w niekorzystnej sytuacji emocjonalnej, poprzez dostarczanie lektur i rozmowy o nich.

Prawidłowo przebiegający proces postępowania biblioterapeutycznego składa się z kilku etapów:

·         samodzielnego czytania, słuchania lub oglądania odpowiednio dobranych środków terapeutycznych (książki, fragmenty utworów, alternatywne materiały czytelnicze oraz teatralne lub filmowe adaptacje utworów literackich),

·         identyfikacji z bohaterami literackimi i przeżycia doznawane podczas kontaktu z zaleconym dziełem (pozytywne lub negatywne) mające na celu uaktywnienie lub emocjonalne wyciszenie uczestnika biblioterapii,

·          katharsis - stan psychiczny, w trakcie czytania lub po jego zakończeniu, charakteryzujący się odczuciem ulgi, odreagowaniem psychicznych napięć i blokad,

·         wgląd w siebie samego; przepracowanie, samodzielnie lub przy pomocy biblioterapeuty, ważnych osobistych problemów czytającego,

·         zmiana w postawach lub zachowaniu uczestnika procesu.

Materiały biblioterapeutyczne można podzielić na cztery zasadnicze kategorie:

·         materiały uspokajające (sedativa), do których zaliczamy m.in.: książki przygodowe, tzw. młodzieżowe, baśnie, fantasy, literaturę humorystyczną,

·         materiały pobudzające (stimulativa) np.: książki o tematyce awanturniczo - przygodowej, wojenne, podróżnicze, popularnonaukowe,

·         materiały refleksyjne (problematica) czyli powieści obyczajowe, biograficzne, książki o wątku romansowym, psychologiczne i socjologiczne,

·         materiały religijne (sacrum), które w czytelniku powodują nie tylko silne wzruszenia natury religijnej, ale i takie, które powodują, że czytelnik w trakcie czytania dokonuje jakiegoś ważnego dla siebie odkrycia, pozwala łączyć się duchowo z Istotą Wyższą, przeżywać stan religijnej ekstazy.